آیا تابه‌حال به این نکته توجه کرده‌اید که رتبه‌های کنکور داوطلبان معمولاً به مراتب بالاتر از رتبه‌هایی است که برای انتخاب رشته نهایی خود از آنها استفاده می‌کنند؟ شاید از خود بپرسید چطور ممکن است داوطلبی با رتبه کنکور پنج رقمی، در دانشگاه‌های روزانه پذیرفته شده باشد.  یکی از تدابیر اتخاذ شده توسط سازمان سنجش برای ایجاد عدالت در نظام آموزشی، اعمال سهمیه‌های مختلف بر اساس مناطق سه‌گانه کشور است. این اقدام به هدف ایجاد فرصت‌های برابر برای داوطلبانی که در مناطق کمتر برخوردار زندگی می‌کنند، صورت گرفته است. همچنین این سازمان برای افرادی که در خانواده‌های شهدا و ایثارگران هستند، امتیازاتی در نظر گرفته که تأثیر زیادی بر تراز و نمره نهایی کنکور آنها دارد. البته بر اساس نوع سهمیه، تأثیر این امتیازات متفاوت بوده و داوطلبان باید در مهلت ثبت‌نام مدارک مربوطه را ارائه دهند.

بسیاری از داوطلبان در فهم مفهوم سهمیه‌ها و تأثیرات آنها بر نتایج کنکور مشکل دارند و نمی‌دانند چرا این سهمیه‌ها ایجاد شده‌اند. مثلاً سؤال می‌شود که آیا با سهمیه منطقه 1 شانس قبولی بیشتری خواهند داشت یا منطقه 3؟

به‌منظور رعایت عدالت آموزشی، شورای عالی انقلاب فرهنگی سهمیه‌های مختلفی را برای داوطلبان در نظر گرفته است. نکته مهم این است که داوطلبان فقط با افرادی که دارای سهمیه مشابه هستند، رقابت می‌کنند. به‌عبارتی، داوطلبان منطقه 1 که معمولاً امکانات آموزشی بهتری دارند، با داوطلبان منطقه 3 که در مناطق محروم زندگی می‌کنند، مقایسه نمی‌شوند.

برای مثال، فرض کنید ظرفیتی برای رشته پرستاری در دانشگاه شهید بهشتی وجود دارد که 100 نفر است. این ظرفیت به گونه‌ای تقسیم‌بندی می‌شود: 25 صندلی برای ایثارگران 25 درصد، 5 صندلی برای ایثارگران 5 درصد، 17 صندلی برای داوطلبان منطقه 1، 28 صندلی برای منطقه 2 و 27 صندلی برای منطقه 3 حفظ می‌شود.

سهمیه‌هایی که در کنکور 1403 مورد استفاده قرار می‌گیرند، شامل سهمیه‌های زیر هستند:

– سهمیه مناطق

– سهمیه ایثارگران 5 و 25 درصدی

– سهمیه خانواده شهدا

– سهمیه رزمندگان

– سهمیه بهیاران

– سهمیه بلایای طبیعی

– سهمیه مناطق محروم

برای اینکه سهمیه‌ها تأثیرگذار باشند، داوطلبان باید دارای شرایط خاصی باشند و تأثیر هر سهمیه نیز متفاوت خواهد بود. به‌طور مثال، یک سهمیه می‌تواند موجب تقسیم رتبه کشوری بر 2 و دیگری بر 20 شود.

سهمیه مناطق به تمامی داوطلبان کنکور تعلق می‌گیرد و بر اساس سطح امکانات آموزشی و جمعیت محل زندگی آنها تقسیم‌بندی می‌شود. این سهمیه به داوطلبان این امتیاز را می‌دهد که فقط با همتایان خود رقابت کنند و به این ترتیب حق هیچ‌کس ضایع نشود. به همین دلیل، داوطلبان منطقه 3 با درصدهای پایین‌تر ممکن است رتبه‌های بهتری دریافت کنند.

سهمیه مناطق به این صورت محاسبه می‌شود که داوطلب باید سه سال آخر تحصیل خود را در کدام منطقه گذرانده باشد. منطقه 1 شامل کلان‌شهرهاست، منطقه 2 شامل شهرهای بزرگ و منطقه 3 شامل شهرهای کوچک و روستاها است.

برای درک بهتر تأثیر سهمیه مناطق می‌توان گفت که رتبه کشوری داوطلبان منطقه 1 ممکن است به 2 یا 3 تقسیم شود، در حالی که برای منطقه 2 این تقسیم بر 3 یا 4 و برای منطقه 3 نیز به همین صورت عمل می‌شود.

این سهمیه برای همسر و فرزندان شهدا و مفقودین، جانبازان 25 درصد و بیشتر و آزادگان و خانواده‌های آنها در نظر گرفته شده است. برای اینکه داوطلبی از این سهمیه استفاده کند، باید حداقل 70 درصد نمره آخرین فرد پذیرفته شده را کسب کند.

رتبه کشوری این دسته از داوطلبان با اعمال سهمیه به 20 تا 40 تقسیم می‌شود.

این سهمیه برای جانبازان زیر 25 درصد، همسر و فرزندان آنها و رزمندگانی که حداقل 6 ماه در جبهه حضور داشته‌اند، تعلق می‌گیرد. همچنین، مانند سهمیه 25 درصد, شرایط خاصی برای استفاده از آن وجود دارد.

این سهمیه به صورت محدود برای پدر، مادر و فرزندان شهدا ارائه می‌شود و شامل نوه‌ها و برادرزاده‌ها نمی‌شود. برای این دو دسته، شرایط خاصی وجود دارد که لازم است حداقل 85 درصد نمره آخرین فرد پذیرفته شده در سهمیه آزاد را کسب کنند.

سهمیه مناطق محروم مختص برخی استان‌ها بوده و معمولاً بومیان این مناطق می‌توانند از آن استفاده کنند. سهمیه رزمندگان نیز به افرادی تعلق می‌گیرد که حداقل 6 ماه در جبهه حضور داشته و تعداد مشمولان این سهمیه نسبت به دیگر سهمیه‌ها کمتر است.

در نهایت، این امتیازات و سهمیه‌ها به منظور کمک به برقراری عدالت آموزشی طراحی شده‌اند و می‌توانند در تصمیم‌گیری‌های داوطلبان کنکور نقشی حیاتی ایفا کنند. فهم دقیق و درست از نحوه اعمال و تأثیر این سهمیه‌ها می‌تواند به داوطلبان کمک کند تا تصمیمات بهتری را در انتخاب رشته و آینده تحصیلی خود بگیرند.