اضطراب امتحان و راهکارهای جلوگیری
25 اردیبهشت 1403
ارسال شده توسط behzadkhatami
96 بازدید
اضطراب یکی از رایجترین اختلالات عصبی است که همه افراد در شرایط مختلف آن را تجربه میکنند و دارای انواع و درجات مختلفی است. اضطراب سازنده نوعی از اضطراب است که فرد را به سمت فعالیتهای درسی و برنامهریزی منظمتر هدایت میکند و معمولاً شخص را فعالتر و توانمندتر میسازد تا بتواند از مطالعه خود نتایج بهتری بگیرد. اما اضطراب مشکلساز نوعی از اضطراب است که با دلهره و نگرانی زیاد همراه است و با درگیری ذهنی و تصوری مبنی بر عدم موفقیت در امتحان، وسواس در مطالعه، کمخوابی یا خواب زیاد، و بیتوجهی به خواب و تغذیه همراه میشود. با این مقاله از سایت سرامد همراه باشید تا بیشتر درباره اضطراب امتحان صحبت کنیم.
یکی از انواع اضطرابها، اضطراب امتحان است که وقتی شدت آن از حد مطلوب فراتر میرود، میتواند به طور قابل توجهی یادگیری و پیشرفت تحصیلی دانشآموزان را تحت تأثیر قرار دهد. اضطراب امتحان به عنوان یک پدیده متداول و مهم آموزشی، ارتباط نزدیکی با عملکرد و پیشرفت تحصیلی نوجوانان دارد. این نوع اضطراب معمولاً با نزدیک شدن به زمان امتحانات در فرد نمایان میشود و به عنوان حالتی از اضطراب عمومی تعریف میشود که شامل واکنشهای پدیدارشناختی، فیزیولوژیکی و رفتاری مرتبط با ترس از شکست است که فرد در موقعیتهای ارزیابی تجربه میکند. پژوهشگران اضطراب امتحان را به عنوان یک ویژگی نسبتاً پایدار و مرتبط با موقعیتهای تهدیدآمیز تعریف میکنند.
دانشآموزانی که اضطراب امتحان بالایی را تجربه میکنند، در مقایسه با دانشآموزانی که اضطراب کمتری دارند، خود را ناتوانتر ارزیابی میکنند. برخی از دانشآموزان در هنگام اضطراب، توجه خود را از انجام تکالیف (امتحان) به تمرکز بر فعالیتهای نامرتبط مانند نگرانی از انتقاد، ارزیابی و پیامدهای احتمالی عملکردشان معطوف میکنند. ادراک دانشآموزان از اضطراب امتحان به سه مقوله ادراکی شامل ادراک از امتحان، ادراک از خود و ادراک از موقعیت امتحان تقسیم میشود. ادراک از امتحان به این معناست که دانشآموز دچار شک و تردید درباره نحوه پاسخگویی به سوالات میشود. ادراک از خود باعث نگرانی از ناتوانی در پاسخ به سوالات و کاهش خودکارآمدی میشود و ادراک از موقعیت امتحان به احتمال از دست دادن وقت و نتوانستن در تکمیل سوالات اشاره دارد.
شدت اضطراب امتحان در هر فرد متفاوت است؛ به عنوان مثال، برخی افراد ممکن است این اضطراب را به صورت دلشوره و مشکلات گوارشی تجربه کنند، در حالی که برای برخی دیگر، این تجربه به صورت دشواری در تمرکز هنگام امتحان بروز میکند. زمانی که سطح استرس و برانگیختگی از حد معینی فراتر رود، اضطراب بیش از حد میتواند به یادآوری مطالب مطالعهشده را مشکل کند. در چنین وضعیتی، ممکن است احساس کنید تمام اطلاعاتی که برای مرور آنها زمان زیادی صرف کردهاید، از ذهنتان پاک شدهاند، که این خود باعث افزایش اضطراب و دشواری بیشتر در تمرکز روی آزمون میشود.
علائم اضطراب امتحان
علائم اضطراب امتحان میتواند به طور قابل توجهی متفاوت باشد و از خفیف تا شدید متغیر باشد. برخی دانشآموزان فقط علائم خفیف اضطراب امتحان را تجربه میکنند و با وجود آن میتوانند عملکرد نسبتا خوبی در امتحانات داشته باشند. در مقابل، برخی دیگر به دلیل بالا بودن اضطرابشان تقریباً ناتوان هستند و عملکرد ضعیفی در آزمونها دارند و حتی ممکن است قبل یا هنگام امتحان دچار حملات پانیک (حملات عصبی) شوند. علائم اضطراب امتحان میتواند فیزیکی، رفتاری و عاطفی باشد.
علائم فیزیکی
علائم فیزیکی اضطراب شامل موارد زیر است:
- تعریق
- لرزش دستها
- تکرر ادرار
- افزایش ضربان قلب
- خشکی دهان
- احساس تهوع
- خوابآلودگی
- تنگی نفس
- سردردهای شدید
علائم رفتاری
علائم رفتاری میتواند شامل اجتناب از موقعیتهایی باشد که منجر به آزمون و امتحان میشوند، مانند غیبت از کلاس و حتی ترک تحصیل. مشکلات حافظه، مشکل در تمرکز و تلقینات منفی نیز از دیگر علائم شناختی هستند.
علائم عاطفی
علائم عاطفی اضطراب امتحان میتواند شامل موارد زیر باشد:
- افسردگی
- عزت نفس پایین
- عصبانیت
- احساس ناامیدی
عوامل موثر در بروز اضطراب امتحان
عزت نفس پایین
افرادی که عزت نفس بالایی دارند، توانایی برخورد مناسب با امتحان را در خود میبینند و به تواناییهای خود اعتماد دارند. در مقابل، افرادی که عزت نفس پایینی دارند، به دلیل عدم اعتماد به تواناییهای خود، عملکرد ضعیفی از خود نشان میدهند. هنگامی که فرد خود را دست کم میگیرد، در او اضطراب امتحان ایجاد میشود.
عدم آمادگی
گاهی اوقات، اضطراب امتحان به دلیل نداشتن آمادگی کافی برای آزمون به وجود میآید. به عبارت دیگر، هر چه سطح آمادگی کمتر باشد، اضطراب بیشتری را تجربه خواهید کرد.
روشهای نادرست مطالعه
اضطراب امتحان ممکن است به دلیل استفاده از روشهای نادرست مطالعه توسط دانشآموز باشد. تحقیقات نشان میدهند که دانشآموزانی که اضطراب بالایی دارند، نسبت به همتایان با اضطراب کمتر، کمتر از روشهای علمی و مؤثر مطالعه استفاده میکنند و مهارت کمتری در این زمینه دارند.
محیط نامناسب امتحان
هر چه محیط برگزاری امتحان نامناسبتر باشد، میانگین اضطراب امتحان نیز بیشتر خواهد بود. به طور کلی، شرایط نامناسب کلاس و روشهای تدریس خشک و غیرمنعطف میتوانند تأثیر منفی بر عملکرد تحصیلی و اضطراب امتحان دانشآموزان بگذارند.
ترس از عدم موفقیت
اگر ارزش خود را تنها به نمرات امتحان وابسته بدانید، فشاری که به خود وارد میکنید ممکن است باعث ایجاد اضطراب شدید در زمان امتحان شود.
تعمیم تجارب ناموفق گذشته به موقعیتهای امتحانی جدید
اگر در امتحانات قبلی به دلیل مطالعه ناکافی یا اضطراب شدید نتوانستهاید عملکرد خوبی داشته باشید، احتمال دارد که در امتحانات بعدی نیز اضطراب و نگرش منفی بیشتری تجربه کنید. این تعمیم تجارب ناموفق گذشته به موقعیتهای جدید میتواند منجر به افزایش اضطراب شود.
نتیجهگیری
به طور کلی، همه افراد در شرایط مختلف با اضطراب مواجه میشوند، اما اضطراب امتحان در بین دانشآموزان بسیار شایع است. این نوع اضطراب معمولاً به عواملی مانند عدم آمادگی، عدم یادگیری مؤثر، و تعمیم تجارب ناموفق گذشته به وضعیتهای جدید مربوط میشود. همچنین، یافتهها نشان میدهند که بین کمالگرایی منفی و تنظیم هیجانات با اضطراب امتحان رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.
به طور کلی، هرچه دانشآموزان با آمادگی بیشتری به جلسه امتحان وارد شوند، میزان اضطراب آنها کمتر خواهد بود. البته وجود مقدار معقولی از اضطراب سازنده نیز ضروری است، چرا که این نوع اضطراب میتواند منجر به افزایش فعالیت درسی و برنامهریزی منظمتر شود.
دیدگاهتان را بنویسید